2011 Ekim Vaazı - 2
Sesli Vaazlar
KONUSU: HAC İBEDETİNİN RUKÜNLERİ, ÇEŞİTLERİ VE YAPILIŞI (13)
بسم
الله.....ولله
علي الناس حج
البيت من
استطاع اليه
سبيلا ومن كفر
فان الله غني
عن العالمين صد
ق الله العظيم
Muhterem kardeşlerim; insan,
aklını kullanarak Peygamber ve Kur’ân’ın rehberliğinden yararlanabilirse
nefsinin, şeytanların ve kötü ve bozguncu insanların zararlarından korunabilir.
İman eden ve ibadetlerini yerine getiren insan da nefsini terbiye ederek en
üstün seviyeye yani takvaya ulaşır. Namaz ve oruç ibadeti gibi hac ibadetinin
de temel amacı, insanın takva derecesine ulaşmasıdır. Yeter ki İbadetler, ALLAH
rızasını sağlamak amacına dayalı olsun. İyi niyetle yerine getirilen hac
ibadeti, insanın dünya ve ahiret mutluluğunu sağlar.
Aziz kardeşlerim, Hac ibadeti,
Dinimizin temel ibadetlerinden birisi olması yanı sıra, bireysel ve toplumsal
plânda insana kazandırdığı olumlu nitelik ve değerlerle ayrı bir öneme haizdir.
Bu önemin farkında olan Müslüman halkımız asırlardan beri Hac ibadetine ve onu
yerine getiren kimselere ayrı bir değer vermişlerdir, hacı olmanın onur ve
sorumluluğunu, hayatı boyu taşıması gereken bir meziyet olarak kabul
etmişlerdir. İşte böyle ulvi ibadetler, Allah nasıl emretti ve peygamber nasıl
gösterdi ise, öyle yapılır. Peygamberimiz, ”Ben nasıl namaz kılıyorsam,
sizde öyle kılın!”(Buhârî, ‘ Edep’,27); “ Haccın
yapılışına ilişkin uygulamalarınızı (fiil ve davranış) benden alın” (Nesâi, ‘Menâsik’ 220) buyurmuştur
ve onun için bu ibadetler böyle yapılmaktadır. İbadetlerin görünenlerinin yanı
sıra sonsuz hikmet ve nimetleri vardır. Bunlarında bilinmesi ve öğrenilmesi
gerekir.
Aziz kardeşlerim, HAC, hicri takvime
göre; Şevval ve Zilkade ayları ile Zilhicce ayının ilk on gününde yapılan bir
ibadettir.
UMRE ise, belirli bir zamana bağlı
olmaksızın ihrama girerek Kâbe’yi tavaf etmek, Safâ
ile Merve arasında sa’y yapmak ve tıraş olup ihramdan
çıkmak demektir.
HAC: ifrad, Temettu
ve kıran haccı olmak üzere üç şekilde yapılmaktadır.
1-İfrad haccı: Umresiz yapılan hacdır. Hac ayları içinde, hacdan önce umre
yapmaksızın hac niyeti ile ihrama girilir ve yalnızca hac yapılırsa, ifrad haccı yapılmış olur.
2-Temettu
haccı: hac ayları içinde, önce umre
yapıp ihramdan çıktıktan sonra yeniden hac için ihrama girerek yapılan hacdır.
3-Kıran haccı: hac ayları içinde, umre ve hacca birlikte
niyet edilerek ikisini aynı ihramla yapmaktır.
Değerli kardeşlerim, Haccın kısaca, vucubiyetini, edasının ve sıhhatinin şartlarını, farz ve
rükünlerini belirtelim:
HAC KİMLERE FARZ DIR; Müslüman
olmak, Akıllı olmak, Ergenlik çağına gelmiş olmak, Hür olmak, Haccın farz
olduğunu bilmek, Asli ihtiyaçlarından başka, hacca gidip dönünceye kadar
kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin geçimlerini sağlayacak
servete sahip olmak, Hac yolculuğu için gereken vasıta ve yol masraflarını
karşılayacak parası olmak, Haccı yapabilecek zamana yetişmiş olmak gerekir.
HACCIN EDASININ ŞARTLARI; Sağlıklı
olmak, Hürriyeti kısıtlı olmamak, Yol güvenliği olmak, Kocası ölmüş yada ayrılmış kadının iddet süresi
bitmiş olmak, Kadının yanında kocası veya evlenmesi caiz olmayan bir mahremi
bulunmak (Hanefi mezhebine göre böyledir, Şafi mezhebine göre, yanında kocası
veya mahremi bulunmayan kadın, güvenilir kadınlarla birlikte yola çıkıp farz
olan haccı yapabilirler ve kadınlar bu görüşü tercih ederek hacca
gidebilirler.)
HACCIN FARZLARI ÜÇTÜR:1- İhrama girmek
(şarttır),2-Arafatta vakfe yapmak (rükündür), 3-Kâbe’yi tavaf etmek (rükündür).
Ayrıca Hac ibadetinin vacipleri, sünnetleri vesair
hususları da vardır.
Ülkemiz hacı adayları genelde haccın, Temettu şeklini tercih ettiklerinden Temettu
haccının yapılışını, özet olarak açıklamaya çalışalım:
A- Temettu Haccının Yapılışı:
1- İhram: Ülkemizden Mekke ye gidecekler, uçağa binmeden önce hava
limanında ihrama girerler. Eğer önce Medine ye gidilecekse, Medine den, Mekke ye giderken Medine ye yaklaşık 10 km.
mesafedeki Zülhuleyfe mîkât
mahallinde ihrama girerler. Öncelikle,
genel bir vücut temizliği yapılır. Tırnaklar kesilir, gerekiyorsa koltuk
ve kasık altı temizliği yapılır, saç ve sakal düzeltilir, varsa güzel kokular
sürülür ve mümkünse gusledilir, değilse sadece abdest alınır. Gusül, temizlik
için yapıldığından, özel durumda olan kadınlarda gusledebilirler.
Erkekler, iç çamaşırları dâhil tüm giysilerini çıkarırlar, sadece
“İZÂR” ve “ RID” denilen iki parça ihram örtüsüne
bürünürler. İhramın beyaz renkli ve yeni olması uygundur. Başları açık,
ayaklarından çorap ve ayakkabı çıkartılır. Ayaklarına terlik ve benzeri şeyler
giyerler.
Kadınlar ise, normal kıyafetlerini değiştirmezler, Çorap, ayakkabı
ve eldiven giyebilirler. Yüzlerini açık bırakarak başlarını örterler.
İhram namazı olarak iki rekât namaz kılınır (Mekruh vakit
değilse). Fatiha’dan sonra “kâfirun” ikinci rek’at da ise, “ihlâs” surelerinin okunması güzel olur.
Bilmiyorsa bildiği ayet ve sure yi okur. Namazdan
sonra niyet edilmesiyle ve telbiyenin söylenmesiyle
ihrama girilmiş olur. Şimdi bu süreci anlatalım:
a
-Niyet, kişinin zihnen karar vermesidir. Temettu haccı yapacak Müslüman, önce UMRE ye niyet eder,
şöyle ki,” Allah’ım! Senin rızan için umre yapmak istiyorum. Bunu kolaylaştır
ve kabul eyle” şeklinde dil ile söylemesi de güzel olur.
Niyetten sora TELBİYE getirir. Şöyle: “Lebbeyk Allahümme
lebbeyk! Lebbeyke lâ şerike leke lebbeyk! İnne’l hamde ve’n-nimete leke ve’l-mülk, lâ şerike lek” ( Buyur Allah ım buyur! Emrindeyim
buyur! Senin asla ortağın yoktur. Emrindeyim buyur! Şüphesiz hamd sana mahsustur. Nimet de senin, mülk de senindir.
Senin asla ortağın yoktur) anlamına gelen telbiye, bütün benliği ile yüce davete icabet edip hacca
geldiğini ikrar etmektir.
Not: Şunu belirtiyim ki, adet gören kadınlar, Mekke ye varış
durumlarına göre adetleri bitmeden Arafat’a çıkmak zorunda kalırlarsa İfrad haccına niyet etmelidirler.
b
- İhram yasakları ve yasak olmayanlar: İhrama
girildiği andan çıkıncaya kadar yasaklar şunlardır: başkalarına zarar vermek,
kavga etmek, sövmek, kötü söz söylemek ve davranışlarda bulunmak, Harem denilen
bölgenin (Mekke ve çevresinin ) bitkilerini kesmek, koparmak; erkeklerin ihram
örtüleri dışında elbise giymeleri, başlarını ve yüzlerini örtmeleri, eldiven,
çorap, ayakkabı giymeleri; tırnak kesmek, saç sakal tıraş olmak, vücudun
herhangi bir yerinde ki kılları koparmak veya kesmek; saç sakal ve bıyıkları
yağlamak, boyamak, oje ve ruj kullanmak, vücuda veya ihram örtüsüne koku sürmek
ve parfüm kullanmak; eşiyle ilişkiye girmek veya buna yol açacak davranışlarda
bulunmak, şehevi duyguları tahrik edici şeyler konuşmak, Bütün bunlar ihramlı
için yasaktır. Uymayanların, yasağın durumuna göre, bir takım cezalar ödemeleri
gerekir. İhramlı iken olmayanlar: İhramlının yıkanması,
kokusuz sabun kullanması, diş fırçalaması, diş çektirmesi, kırılan tırnağı ve
zarar veren bir kılı koparması, kan aldırması, iğne yaptırması, yara üzerine
sargı sardırması, kol saati, yüzük ve bilezik takması, kemer kullanması, omuza
çanta asması, yüzü, başı örtmeden üzerine battaniye, pike ve benzeri şeyler
alması, palto ve giysileri giymeksizin omzuna alması yasak değildir.
2- Tavaf: Mekke ye ulaştıktan sonra, telbiye
ve tekbir getirerek Harem-i Şerife gidilir; telbiye yi keserek, tahlil ve dua ile tavafa, Hacer i Esved köşesinden başlayarak usulüne göre Kâbe nin etrafında ibadet kastıyla yapılan yedi dönüş (şavt) yapılır.
Temettu
haccına niyet eden kişi önce umre
tavafını yapmak üzere; Hacr-i Esved
hizasına gelmeden:” Allah ım! Senin rızan için Umre
Tavafı yapmak istiyorum. Bunu kolaylaştır ve kabul eyle” diye niyet eder.
Hacer-i Esved hizasına varılınca eller, içleri Kâbe
ye doğru olacak şekilde namaza durur gibi omuz veya kulak hizasına kaldırılıp “Bismillahi Allahu Ekber” diyerek
Hacer i Esved istilam edilir yani selamlanır. Sürat
yapmak gerekir; selamlamak sünnet, eziyet ise haramdır. Tavafın, kur’ân okuyarak, dua, tekbir ve tehlil
yapılarak yerine getirilmesi güzeldir. Bağırarak yapmak uygun değildir. Yemen
köşesi ile Hacer-i Esved köşesi arasında
“Rabbimiz! Bize dünyada iyilik ver. Bizi
cehennem azabından koru. İyilerle birlikte bizi de cennete koy. Ey mutlak güç
sahibi! Ey günahları çok bağışlayan! Ey âlemlerin Rabbi” duası okunur. Böylece ilk
dönüş HACER i Esved köşesi hizasına varılınca
tamamlanmış olur. Beklemeden aynı şekilde devam ederek yedi şavtı
tamamlar.
Kerahet vakti değilse, Makam-ı İbrahim in arka taraflarında iki
rekât tavaf namazı kılınır. Dua edilir ve zemzem içilir.
3-S a’y: (sözlükte, çalışmak, yürümek, v.s. anlamlara gelir.) Tavaftan sora ara vermeden Hacer i Esved (istilâm edilerek) selamlayarak SAFA tepesine
çıkılır, Sa’y
yapmaya niyet edilir, tekbir, tehlil, zikir ve dua
okuyarak MERVE ye doğru yürünür. Merve ye varınca KÂBE ye yönelinerek
tekbir, tahlil getirilerek, ilk şavt tamamlanmış
olur. Aynı şekilde yedi şavt yapılarak SA’Y
tamamlanmış olur.
4-TRAŞ; saçlar traş edilmek suretiyle
ihramdan çıkılır. Erkekler, saçlarını tamamen traş
ederler ya da kısaltırlar. Kadınlar ise, saçlarının ucundan parmak ucu
uzunluğunda daha az olmayacak miktarda keserler. Böylece Umre ihramından çıkmış
olurlar.
Temettu
haccı yapanlara, hac için tekrar
ihrama girinceye kadar ihram yasakları kalkar. Kıran ve İfrad
haccına niyet ederler ise, ihramlı kalmaya devam ederler.
5-Temettu haccı yapanlar, Terviye günü
denilen Zilhicce nin sekizinci günü hac için ihrama
girerler ve iki rek’at ihram namazı kılınır. Sonra
“Allah ım! Senin rızan için hac yapmak istiyorum.
Bunu kolaylaştır ve kabul eyle “ diye niyet edilir. Telbiye
getirilerek ihrama girilir tekrar ihram yasakları başlamış olur. Günümüzdeki
izdiham nedeniyle Mina ya uğramadan Terviye günü
doğrudan Arafat a çıkılmakta ve Arefe gecesi Arafat
ta geçirilmektedir.
ARAFAT da; telbiye,
tekbir, tehlil, sâlavat
getirilir ve bol bol kur’ân okunur, namaz kılınır,
günahlarına tövbe ederek gözyaşı dökülür, zikir ve tesbihle
meşğul olunur ve dua edilir. Öğle ezanı okunduktan
sonra sünnet gereği, öğle ve ikindi namazları birleştirilerek (Cem i takdim
ile) kılınır. Namazdan sonra haccın en önemli rüknü olan Arafat Vakfesi yapmak
için ayağa kalkılarak, kıble ye dönülür ve birlikte dua edilir.
MÜZDELİFE; Güneşin batmasıyla Arafattan Müzdelife ye doğru
hareket başlar ve Müzdelife de yatsı vaktinde; Akşam
namazı yatsı namazıyla birleştirilerek(Cem-i tehir ile) kılınır. Bu arada
şeytana atılacak taşlar toplanır. Taşlar nohuttan büyük, fındıktan küçük
olmalıdır.
Müzdelife
vakfesi, bayram gecesi, gece
yarısından itibaren güneş doğuşuna kadar yapılabilir. Müzdelife
vakfesinden sonra Mina ya hareket edilir ve kalınacak çadırlara yerleşilir.
Uygun bir zamanda büyük şeytan olarak adlandırılan Akabe cemresi ne taş atmak
üzere gidilir.
4-Şeytan Taşlama (Cemerât a taş atma) : Minada bulunanlar tarafından ( Kurban Bayramının ilk dört
gününde ) “Büyük Şeytan” olarak tabir edilen Akabe Cemresi ne, “ Orta şeytan “
olarak Orta Cemre ye ve “ küçük şeytan” olarak küçük cemre ye usulüne uygun
olarak taşlar atılmalıdır. Toplam yetmiş taş atılır.
5- Hac kurbanı, Temettu ve kıran haccı
yapanların kesmeleri vacip olan kurbana “Şükür Kurbanı” ( Şükür Hedyi) denmektedir. Hac Kurbanı, Harem Bölgesi sınırları
içerisinde, bayramın birinci günü tanyerinin ağarmaya başlamasından itibaren
kesilir.
6- Bayramın birinci günü, önce Akabe Cemresine taş atılır, sonra
kurban kesilir, daha sonra da traş olup ihramdan
çıkılır(taş, baş,traş).
Haccın ikinci rüknü olan “Ziyaret Tavafı” ya da “İfada Tavafı” traş olup ihramdan çıktıktan sonra yapılır. Sünnete uygun
olan ziyaret tavafının bayramın ilk üç gününde yapılmasıdır. ama
sonraları da yapılabilir. Özel hallerinde bulunan kadınlar, Ziyaret tavafını bu
halleri sona erinceye kadar ertelerler.
Hacca mikat sınırları dışında gelmiş
olanlar (Afâkiler)Mekke den ayrılmadan önce “Veda
Tavafı” yaparlar.” Sader Tavafı” da denir. Bu suretle
hac menasiki tamamlanmış olur.
Aziz kardeşlerim, Medine de medfun bulunan Peygamberimizin kabrini ziyaret etmek en
büyük onurdur ve menduptur. Esasen hacca gidip de
Peygamberimizin kabrini ve hicret yurdu ve İslâm’ın cihana yayıldığı yer olan
Medine-i Münevvere-yi ziyaret etmeyen bir mü’min
düşünebilir mi?
PEYGAMBERİMİZİN
KONUYLA ALAKALI HADİSİ ŞERİFLERi:
من
زار قبرى وجبت
له شفاعتى
“Kim benim kabrimi
ziyaret etmek isterse, ona şefaatim bir hak olur”
صلاة فى
مسجدى هذا خير
من الف صلاة
فيما سواه الا
المسجد الحرا
“ Benim şu
mescidimde kılınan namaz,(Mekke de ki) Mescidi haram hariç, başka Mescidler de kılınan bin namazdan hayırlıdır” buyrulmuştur.
Hacca giden her Müslümanın, hacdan önce veya sonra Medine ye giderek Peygamber
efendimizin kabri şerifini ziyaret etmesi ve namaz kılması bir fırsattır. Allah, cümlemize gitmeyi, gidenlere de
tekrarını nasip eylesin. Âmin. ELFATİHA
26/09/ 2011 - Muharrem ÇÖLLÜ