2011 Eylül Vaazı - 3
Sesli Vaazlar
KONUSU: ZEKÂTIN RÜKÜNLERİ VE SİHHATİNİN ŞARTLARI (11)
Değerli kardeşlerim, Zekât’a tabi mallardan, ne miktar zekât verileceğini
ayrıntılı biçimde açıklamaya çalışalım.
Kuran-ı kerimde, detaylı bilgi verilmemiştir.
Peygamberimizin sözlü ve fiili sünnetin den öğrenmekteyiz.
Aziz kardeşlerim, Zekâta tabi mallarda aranan şartlar vardır:
A) Malın ihtiyaç fazlası ve nisap miktarına ulaşmış olması gerekir.
Kuran-ı kerimde:
ويسألونك
ماذا ينفقون
قل
العفوكذالك
يبين الله لكم
الايات لعلكم
تتفكرون
i
“(Ey peygamberim!) Sana Allah yolunda ne harcayacaklarını
soruyorlar. De ki ihtiyaçtan arta kalanı(infak edin).Allah size ayetleri böyle
açıklıyor ki düşünesiniz” (bakara,219) buyrulmaktadır.
Zekâtı, asli ihtiyaçlarından fazla nisap
miktarı mala sahip olan kişinin vermesi farzdır. ASLİ İHTİYAÇ; temel ihtiyaçları
karşılayan, bu yüzden de zekâta tabi olmayan maddi varlıklar demektir. Temel
ihtiyaç miktarı mal, kişinin yaşaması için zaruri olan miktardır. Kişinin, ailesinin
(bakmakla yükümlü olduğu kimselerin) yeme, içme, barınma, giyinme, sağlık, eğitim,
mesken, ev eşyası ve vasıta gibi, temel ihtiyaçlardır. Bunlara “havaic-i asliye= asli ihtiyaçlar” denir. Bu asli
ihtiyaçlar, zamana ve topluma göre değişir, gelişir.
B) Dinen zengin sayılmanın sınırı ve ölçüsü anlamına gelen nisap, Zekât’a tabi olan
mallardan her birinin, ulaşması halinde,
Zekât’ının verilmesini gerektiren miktardır.
C) Malın “Nâmî” olması gerekir ki, bir
malın hakiki veya itibari olarak artıcı, üreyici ve çoğalma özelliğine sahip
olması demektir. Ticaret veya doğum yoluyla ya da tarımla artıyorsa, mal
“hakiki” gerçek anlamda nâmîdir.
Altın, gümüş ve hisse senetleri gibi, potansiyel
olarak değerlendirme imkânı olan mallar, ”hükmi anlamda namidir”
artıcıdır.
D) Bir ürünün zekâta tabi olabilmesi için üzerinden bir kameri
yılın geçmesi gerekir. Buna “havelân-ı havl” denir. Kameri yıl, 354 gündür.
HER MAL VE ÜRÜNÜN FARKLI NİSABI VARDIR:
Zekâta tabi malların nisaplarını şöyle
açıklaya biliriz:
1-Altın ve Gümüş; Nisap miktarına ulaşan işlenmiş veya işlenmemiş
her türlü altın ve gümüş zekâta tabidir.
Altının Nisabı; 20 miskal yani 80,18
gramdır. Nisap miktarını bulan altının 1/40’i zekât olarak verilir.
Gümüşün Nisabı, 200 dirhem yani 561,2
gramdır. Nisap miktarı gümüşe sahip olan kişinin de bunun 1/40’ ini zekât
olarak vermesi gerekir.
2-Paralar; madeni ve kâğıt paralar altın, gümüş ve ticaret malları
hükmünde dir. kendi başlarına
veya altın-gümüş ve ticaret mallarıyla beraber nisap miktarına ulaşınca sene
sonunda 1/40 oranında zekat olarak verilmesi gerekir. Gümüş çok değer
kaybetmiştir. Altın bütün dünyada değerini korumaktadır. Bu itibarla, kâğıt ve
madeni paraların nisabı olarak altının nisabının, yani 80,18 gram altının esas
alınması gerekir. Yabancı paralar, senetler, bonolar ve çeklerde nakit para
hükmündedir.
3-Toprak Ürünleri (Tahıl, Bitki ve Meyveler). Meyve cinsinden
olanlar; üzüm ve hurma gibi. Tahıl cinsinden olalar; buğday, arpa, mercimek, nohut,
pirinç, çavdar, bakla ve mısır gibi gıda maddeleridir.
Zekata tabi toprak ürünleri, her hangi
bir ücrete veya
külfete ihtiyaç göstermeden yağmur, nehir, kanal veya barajla sulanıyorsa,
1/10; eğer hayvan ile çekilen su veya
motopomla yahut satın alınan su ile sulanıyorsa, 1/20 oranın da zekata tabi olur. Tabiki masraflar çıkarıldıktan sonra zekat
verilmesi gerekir.
4- Ticaret Malları: Daire, dükkan, arsa, tarla, tekstil ve sanayi
ürünleri, motorlu vasıtalar, gıda maddeleri, ev eşyası ve benzeri alınıp
satılan, küçük-büyük, ucuz-pahalı, değerli-değersiz her türlü ürün ticaret malı
dır.Temel ihtiyacı ve borcu
çıktıktan sonra ticaret malı, 80,18 gram
altın değerinde olması gerekir.Ticaret malının
üzerinden bir kameri yıl geçince , 1/40
oranında zekatı verilir.
5-GAYR-İ MENKULLER; Ticari amaçla değil de gelirinden yaralanmak
amacıyla satın alınan veya hibe edilme yahut miras kalma gibi yollarla elde
edilen taşınmaz malların mülkiyeti Zekât’a tabi
değildir. Ancak bunlardan elde edilen gelirin ve ürünün Zekât’ının
verilmesi gerekir.
6- HAYVANLAR; Rabbimiz çok sayıda hayvan türü yaratmıştır. Bunlar
arasında, Deve, Sığır, Manda, koyun ve keçi Zekât’a
tabi tutulmuştur. Bunların;
a
-“Saime” olması gerekir; yani senenin büyük bir kısmında
otlaklarda otlayarak karınlarını doyurur olmaları gerekir.
b
-Saime hayvanlar, binek ve çalıştırmak için kullanılmamalı.
c
- Nisap miktarına ulaşmış ve üzerinden bir yıl
geçmiş olması gerekir. Ancak yıl içinde doğanların bir yıl beklemesi şart
değildir.
HAYVANLARIN NİSAPLARI:
A-
Beş adet Deve de bir koyun,
B-
Otuz adet sığırda iki yaşına girmiş bir
buzağı,
C-
Kırk adet koyun ve keçide bir adet koyun verilir,
ZEKÂT VERİLMEYECEK KİŞİ VE YERLER:
1-
Müslüman olmayanlara,2-Dinen zengin
sayılanlara,3-Müslümanın bakmakla yükümlü olduğu usul ve fûruuna,4- Akıl ve baliğ
olmayanlara, 5-Cami, Kur’ân kursu, hastane, yurt ve benzeri hayır kurumlarına,
ZEKÂT VERİLMEZ.
Zekât kimlere verilir? Kuranı kerimde açıklanmıştır:
بسم
الله
انما الصد
قاة للفقراء
والمساكين
والعاملين
عليها والموألفة
قلوبهم
“Sadakalar(zekâtlar) Allah’tan bir farz
olarak ancak, yoksullara, düşkünlere, (zekât toplayan) memurlara, gönülleri( islâm’a ) ısındırılacak olanlara, (hürriyetlerini satın
almaya çalışan) kölelere, borçlulara, Allah yolunda çalışıp cihad
edenlere, yolcuya mahsustur. Allah pekiyi bilendir, hikmet sahibidir.” buyrulmaktadır.(Tevbe suresi,60)
Allah, cümlemizi kulluk görevini yapan,
Salih amel eden kullarından eylesin âmîn. ELFATİHA
20/08/ 2011 -
Muharrem Çöllü